2024-04-25
Do 1973 roku w kaliskim kościele św. Mikołaja w ołtarzu głównym wisiał obraz Petera Paula Rubensa pod tytułem „Zdjęcie z krzyża”. Istnieją dwie wersje wydarzeń dotyczące nocy z 13 na 14 grudnia 1973 – obraz uległ zniszczeniu w wyniku pożaru – albo pożar był tylko przykrywką dla złodziei.
Peter Paul Rubens był jednym z najwybitniejszych artystów epoki baroku. Wykształcenie zdobywał w Antwerpii w pracowniach Adama van Noorta czy Otto van Veena. Tytuł mistrzowski otrzymał w 1598 roku w antwerpskiej gildii św. Łukasza. Już za swojego życia zdobył międzynarodową sławę. Do jego klientów można zaliczyć wiele koronowanych głów np. Karola I Stuarta, króla Anglii. Posiadał świetny warsztat malarski, dużą uwagę zwracał na kolor oraz kompozycję. Wywarł ogromny wpływ na malarstwo angielskie i francuskie.
Kaliskie „Zdjęcie z krzyża” zostało namalowane w latach 1615–1617. Dzieło zostało zakupione w roku 1620 roku w Antwerpii przez Piotra Żeromskiego, sekretarza Zygmunta III Wazy. Wiadome jest, że jeszcze przed rokiem 1639 obraz znajdował się już w kościele św. Mikołaja.
Pożar około drugiej w nocy zauważyła mieszkająca naprzeciwko kościoła kobieta, już po 4 minutach od zgłoszenia zdarzenia na miejscu była straż pożarna. Ogień udało się ugasić dopiero po trzech godzinach akcji gaśniczej, pracę utrudniał gęsty dym zasłaniający całą górną część ołtarza. Dowodzący akcją gaśniczą stwierdził, że bezpieczniki instalacji elektrycznej były wykręcone – za najbardziej prawdopodobną przyczynę pożaru uznał on podpalanie. Cenną poszlaką wydaje się być fakt, że po pożarze zachowała się część narożnika ramy z zachowanymi fragmentami obrazu. Zarówno strażacy jak i ksiądz proboszcz Andrzej Gaweł sugerowali, że wyglądało to tak, jakby płótno zostało wycięte lub wyszarpnięte z ramy.
Co bardzo zastanawiające 16 marca 1974 w dzienniku „Frankfurter Allgemeine Zeitung” ukazało się ogłoszenie z ofertą sprzedaży dzieła. Obraz do dnia dzisiejszego jest poszukiwany przez Interpol, widnieje w międzynarodowej bazie poszukiwanych dzieł sztuki Art Loss Register oraz w krajowym wykazie zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem.