2024-04-25
W marcu tego roku Yayoi Kusama skończy 93 lata, będąc jedną z najdroższych żyjących, współczesnych artystek na świecie. Interdyscyplinarna twórczyni jest autorką obrazów, kolaży, rzeźb, instalacji, filmów wideo, performansów, utworów muzycznych oraz powieści i wierszy. Jej sztuka wymyka się jednoznacznej klasyfikacji, jest zaliczana m.in. do pop-artu, abstrakcji czy surrealizmu.
Kropki to najbardziej charakterystyczny motyw dorobku artystycznego Kusamy. Pierwsze obrazy, w których dominuje ten wzór powstały pod koniec lat 50., gdy Kusama pod wpływem korespondencji z Geogią O’Keeffe podjęła decyzję o emigracji do Stanów Zjednoczonych. Artystka porzuciła tradycjonalistyczną artystycznie Japonię i zatraciła się w awangardowej bohemie Nowego Jorku. Od tamtej pory realizuje groszkowe dzieła, inspirowane halucynacjami, których doświadcza w wyniku zaburzeń psychicznych. Powielanie tego samego motywu pozwala Kusamie oswoić się z lękiem, nadając jej sztuce wymiar terapeutyczny.
Objawy zaburzeń na tle psychicznym towarzyszą Kusamie od wczesnego dzieciństwa. Mała Yayoi, wychowująca się w dysfunkcyjnej rodzinie, w której narażona była na przemoc psychiczną oraz fizyczną niemal od zawsze cierpiała na zaburzenia lękowe oraz depresję, w późniejszym życiu mierząc się także z kompulsywną obsesją oraz depersonalizacją. Pomimo trudności jakie problemy psychiczne sprawiają artystce w codziennym funkcjonowaniu są one kluczowe dla jej kariery. Kusama inspiruje się stanami, których doświadcza, odtwarzając swoje wizje w procesie twórczym. Multiplikowanie kropek jest dla niej próbą ucieczki od swoich doznań, jednocześnie stanowiąc dokumentację ich wszechobecności w jej życiu.
Acentryczna, trudna do holistycznego ujęcia problematyka sztuki Kusamy to symbolika nieskończoności w najczystszej postaci. Próba ujęcia bezgraniczności czasu i przestrzeni oraz poszukiwanie uniwersalnej prawdy realizują się w jej dziełach jako powtarzalna akumulacja kształtów, zawieszonych w nieokreślonej przestrzeni. Odbicia lustrzane kropek, którymi pokryte jest pomieszczenie wypełnione fallicznymi obiektami w serii instalacji zatytułowanej „Obsesja Kropek” z 2003 roku angażują widza w psychodeliczne, transcendentalne przeżycie. Stworzenie przestrzeni pokrytej powielonym wzorem kropek to terapeutyczna konfrontacja z lękiem artystki, którego rezultatem jest prawdopodobnie najbardziej rozpoznawalna sztuka Japonii.