2024-04-25
W jakim momencie sztuki jesteśmy? Jaki wpływ ma na to otaczająca nas rzeczywistość? Jak rozwijało się malarstwo współczesne? Na te pytania odpowiemy w poniższym artykule.
Jak określił wybitny współczesny artysta Henryk Płóciennik, trafnie opisując kierunek, w jakim dążą malarstwo współczesne: "improwizacja jest ważniejsza niż przywiązanie do kompozycji". Wielokrotnie już historia była świadkiem przełomów, upadków i powstań. Dzisiejsza sztuka ewidentnie pojawiła się w wyniku wyraźnej ewolucji. Zawód artysty to zawód twórczy, często związany z reakcją na zmiany rzeczywistości, w jakiej przychodzi nam żyć. Jednak w najistotniejszej mierze artystę napędza wewnętrzna potrzeba. Dochodzi się do takiego momentu, w którym jedyną bramą do swobody rozwoju jest nowa forma, przełamanie konwenansów. Jakkolwiek nietuzinkowy byłby modernistyczny dadaizm i surrealistyczny surrealizm, zawsze można szukać bodźców do dalszych zmian. Dlaczego tak się dzieje? Człowiek z natury jest istotą dążącą do rozwoju, przynależąc do Wszechświata, w którym jedyną stałą jest zmiana. Ze sztuką, a więc wytworem ludzkiej ręki, jest podobnie jak z naturą, wytworem Wyższej Istoty, Enegrii, Esencji. W obydwu przypadkach da się zauważyć cykliczność. W przyrodzie mamy następujące po sobie pory roku, zamarzające lody, kwitnące wiśnie, suszę i ulewy, a w sztuce na przestrzeni wieków można zaobserwować przeplatające się tendencje racjonalizmu i irracjonazlimu, realizmu i groteski, marności i witalności, mimesis i metafizyki. Z drugiej strony, i w sztuce, jak i we Wszechświecie występują zjawiska, które nie miały miejsca nigdy przedtem.
Malarstwo współczesne jest kolejnym koralikiem w historii sztuki, który możemy niejako zaklasyfikować jako czas irracjonalizmu, często groteski, improwizacji, metafizyki. Jednak malarstwo to wnosi od siebie wiele aspektów, które są zupełnie nowe, dotąd nieznane. Jest to pewnego rodzaju odpowiedź na dynamikę świata, niosącego wciąż nowe doświadczenia, nowe trudy, radości, rozwój i kataklizmy. Malarstwo współczesne jest bardzo różnorodne, a nowatorskie jest przede wszystkim to, że inspiruje się wieloma nurtami sztuki naraz, łącząc je ze sobą i przełamując jednorodne konwencje.
Ponadto po raz pierwszy mamy do czynienia z tak intensywnym, zaangażowanym wychodzeniem "na ulicę" i zainteresowaniem kulturą masową. Kolorowa prasa, reklamy telewizyjne czy komiksy mają istotny wpływ na losy znacznej części dzieł. Artyści zaczęli wykorzystywać motywy takie jak zdjęcia reklamowe, postacie z popularnych kreskówek czy wizerunki czołowych gwiazd świata rozrywki, i tworzyć na ich podstawie własne dzieła. Doskonałym przykładem służą Puszki z zupą firmy Campbell oraz serie portretów Marylin Monroe autorstwa amerykańskiego artysty o słowiańskich korzeniach Andy'ego Warhola. Innym rodzajem wyjścia sztuki "na ulicę" jest rozwijająca się tzw. sztuka ulicy (street art). Przestrzenią twórczości są ściany budynków, miejskie mury, wiadukty. Te dzieła są często rodzajem manifestu, zewnętrznej ekspresji tego co wewnątrz, pojawiają się nieprzypadkowo w danych miejscach, rejonach. Trzeba jednak podkreślić, że wcale nie oznacza to prostej, realistycznej formy. Powszechnie w przypadku street art zaobserwujemy barwne plamy, faliste linie, figury geometryczne, za którymi kryje się konkretny przekaz. Ważnym elementem jest tu również dostępność dla szerokiej publiczności. Takie kompozycje powstają często przy użyciu technik związanych z graffiti. Jest ono zazwyczaj kojarzone z malarstwem ręcznym wykorzystującym szablony i farby w sprayu, jednak zdarza się, że graffiti powstaje przy użyciu farby akrylowej i pędzla. Jednym z najsłynniejszych pionierów street art jest brytyjski artysta Banksy. Jego dzieła służą jako środek wyrazu poglądów na wiele problemów współczesnego świata, a więc nawiązują do bieżącej tematyki, bliskiej każdemu człowiekowi przemierzającemu ulicę.
The Marylin Monroe series by Andy Warhol (źródło: wheremilan.com)
Najciekawszym aspektem malarstwa współczesnego jest różnorodność podejmowanych tematów i zróżnicowanie w celach przekazu. Uwagę przykuwają zarówno dzieła będące odpowiedzią na otaczający artystę świat, jak i te tworzone wedle zasady "sztuka dla sztuki". Każde z nich znajdą swoją grupę odbiorców i każde z nich zawierają opowieść, po którą można sięgnąć nawet na ulicy, a przez to sztuka staje się formą komunikacji z ludźmi. Niejednokrotnie jest drapieżna, dosadna, ale zawsze szczera i otwarta interpretacyjnie. Z pozoru na tych obrazach przypadek zdaje się odgrywać dużą rolę, jednak kryje się za nim myśl, zamiar, intuicja i emocje, które to w głównej mierze kierują pociągnięciami pędzla współczesnych artystów. Każdy z nich jest inny, każdy ma własny język, który pozwala opowiedzieć własną historię.
Bibliografia:
"Historia Sztuki. Malarstwo" D. Jackowiak i niezlasztuka.net