2024-04-25
W 2022 roku polską sceną artystyczną zawładnęła twórczość Tamary Łempickiej. Ponowny zachwyt nad dziełami Królowej Art Déco był związany z organizowanymi wówczas wystawami, między innymi w Muzeum Narodowym w Krakowie i Muzeum Narodowym w Lublinie. Na ekspozycjach zaprezentowano dorobek artystki, korzystając z prac pochodzących z prywatnych i publicznych kolekcji, również zagranicznych. Wzmożone zainteresowanie Łempicką przełożyło się również na rekordy aukcyjne, które nadały artystce wysoką pozycję na dzisiejszym rynku sztuki. Dodatkowo coraz więcej młodych twórców sięga po stylistykę art déco, naśladując lub kopiując kultowe dzieła Tamary Łempickiej. W efekcie dostępność prac kultywujących taką estetykę jest obecnie dość wysoka, a wśród kolekcjonerów sympatia do art déco nie maleje. By wytłumaczyć ten fenomen, warto bliżej poznać życie artystki oraz zastanowić się, dlaczego jej dzieła przemawiają do współczesnych kolekcjonerów.
Tamara Łempicka urodziła się w 1898 roku w Warszawie. Pochodziła z zamożnej żydowskiej rodziny, której status umożliwił artystce podróżowanie (zwłaszcza do Włoch), poznawanie sztuki oraz nawiązanie wartościowych znajomości. Drugą dekadę XX wieku Łempicka spędziła w Petersburgu, gdzie poznała swojego męża. Podczas rewolucji październikowej małżonkowie przenieśli się do Paryża. Tam malarka rozpoczęła aktywną sprzedaż swoich obrazów w celach zarobkowych. Łempicka, używając koneksji i wyjątkowego stylu artystycznego zyskała uznanie na paryskiej scenie artystycznej. W latach 20. malowała głównie portrety i akty, do których pozowały między innymi kochanki artystki. Jej ówczesny swobodny i burzliwy styl życia był naznaczony licznymi skandalami, które w konsekwencji doprowadziły do rozwodu Tamary z mężem. Rok przed II wojną światową Łempicka wraz z drugim mężem wyemigrowali do Beverly Hills w Kalifornii, co spowodowane było trwającymi nazistowskimi prześladowaniami Żydów w Europie. Mieszkając w Stanach Zjednoczonych, malarka próbowała uzyskać przychylność tamtejszego środowiska artystycznego, jednak jej styl uznano za przestarzały. Po przeprowadzce do Nowego Jorku w 1943 roku Łempicka dalej tworzyła w charakterystycznej dla niej manierze, podejmując aktualne tematy społeczne, a także eksperymentowała z abstrakcją i surrealizmem. Brak pozytywnej reakcji na jej dzieła sprawił, że artystka zawiesiła karierę malarską na niemal dekadę. Jej powrót do sztuki w latach 50. XX wieku objawił się pod postacią dynamicznych abstrakcji, jednak i to nie przywróciło jej popularności, której niegdyś doznała w Paryżu. W efekcie Tamara Łempicka została zapomniana jako artystka, a sama swoją karierę uznała za zakończoną. Ostatnie lata życia spędziła w Meksyku. Zmarła w 1980 roku w Cuernavaca.
Malarstwo Tamary Łempickiej charakteryzuje się elegancją, surowością formy i wyrazistymi konturami. Cechy te są kwintesencją estetyki art déco. Artystka zasłynęła przede wszystkim swoimi portretami i aktami kobiecymi, w których postacie reprezentują nowoczesny styl życia w luksusowych otoczeniach. Jednym z nich jest słynny "Autoportret w zielonym Bugatti", który stał się ikonicznym obrazem epoki i definicją stylistyki art déco. Łempicka przedstawia portretowane osoby w charakterystyczny sposób, deformując strukturę ludzkiego ciała i wyprowadzając je w przestrzenie o skomplikowanym, niecodziennym oświetleniu. Niemal każdy namalowany element emanuje dużą dekoracyjnością. Artystka kładła nacisk na precyzję, detal, interesującą kolorystykę, dystynkcję i wykwintność przedstawienia, a przede wszystkim na ciekawe ujęcie postaci.
W 2019 roku w nowojorskim oddziale Sotheby’s sprzedano obraz Tamary Łempickiej „La tunique rose” za 13,4 mln dolarów (ok. 52 mln złotych), czyniąc ją najdroższą polską artystką. Estymację tego niezwykle erotycznego dzieła szacowano wówczas na 6-8 mln dolarów. W 2020 roku dom aukcyjny Christie’s w Londynie uzyskał 82 mln zł za „Portret Marjorie Ferry” Łempickiej. Portret zapisał się w historii jako najdrożej sprzedany polski obraz oraz jako jedno z najdroższych dzieł sztuki autorstwa kobiety na świecie. Praca ta również dwukrotnie przebiła swoją estymację. Kolejny rekord padł w 2023, kiedy Christie’s w Nowym Jorku sprzedało obraz „Kizette w różowej sukience” za 14,785 mln dolarów (ok. 58 mln złotych), przedstawiający córkę artystki. W Polsce również nie brak zainteresowanych twórczością Łempickiej. W 2020 roku obraz „Czytająca I” został wylicytowany w Desie Unicum za niemal 4,5 miliona złotych. Prace na płótnie autorstwa Tamary Łempickiej osiągają w ostatnich latach wysokie ceny i cieszą się dużą popularnością. Jednak nie trzeba być milionerem, by posiadać w swojej kolekcji dzieło Królowej art déco. Artystka pozostawiła dużą ilość grafik, które mocno nawiązują (lub kopiują) jej obrazy warte miliony i są dostępne na polskim rynku sztuki. W ofercie Artbidy także znajdziecie warte uwagi prace na papierze Łempickiej. Tendencje na rynku sztuki w ostatnich latach wyraźnie wskazują na wzrost wartości dzieł Tamary Łempickiej, co oznacza, że nawet zakup grafiki artystki jest dziś dobrą inwestycją.
