2024-05-15
20 kwietnia rozpoczęła się 60. edycja Biennale Sztuki w Wenecji. Na tym prestiżowym wydarzeniu artystycznym prezentowane są dzieła twórców z całego świata, a przygotowane przez nich wystawy co roku oglądają setki tysięcy zwiedzających. W tegorocznej odsłonie głównym hasłem weneckiego Biennale jest „Stranieri Ovunque – Foreigners Everywhere”, czyli „Cudzoziemcy są wszędzie”. Zgodnie z tym tytułem artyści różnego pochodzenia zorganizowali wyjątkowe ekspozycje, podejmując tematy takie jak kryzys migracyjny czy problem tożsamości narodowej. Wśród wystawców nie zabrakło reprezentacji z naszego kraju. W Pawilonie Polski w Wenecji trwa wystawa zatytułowana „Powtarzajcie za mną II”, której kuratorką jest Marta Czyż.
Hasło przewodnie weneckiego Biennale 2024 pochodzi od nazwy turyńskiego kolektywu Stranieri Ovunque, który na początku lat 2000. walczył z rasizmem i ksenofobią we Włoszech. W 2004 roku kolektyw Claire Fontaine z Palermo rozpoczął artystyczny cykl o tym samym tytule, na który składają się kolorowe, neonowe rzeźby głoszące „Foreigners Everywhere” w różnych językach. Prace te również można obejrzeć na tegorocznym Biennale. Choć kluczowy temat wydarzenia ma źródło w kulturze włoskiej, sama kwestia jest dość uniwersalna i często widoczna w sztuce najnowszej na całym świecie. Kryzys migracyjny, zbrojne walki o terytorium czy problem tożsamości narodowej to wątki chętnie podejmowane przez dzisiejszych artystów, ponieważ naświetlają nierozwiązane sprawy społeczne i polityczne współczesnego świata lub są bezpośrednim powodem zmagań indywidualnej jednostki. W efekcie na tegorocznym Biennale twórcy różnego pochodzenia zaprezentowali własne spojrzenie na fakt, że cudzoziemcy są wszędzie. Warto podkreślić, że temat wystawy nie jest pretekstem do szukania podziałów czy supremacji któregokolwiek z zaangażowanych państw. Wręcz przeciwnie, 60. edycja Biennale w Wenecji angażuje widzów do poszukiwania jedności, niezależnie od powierzchownych i oczywistych różnic, takich jak płeć czy właśnie narodowość. Ostatecznie, każdy z nas jest tak naprawdę obcokrajowcem.
Polska bierze udział w Biennale w Wenecji od 1932 roku, prezentując wystawy we własnym pawilonie, którego opiekunem jest Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki. Co roku Zachęta organizuje konkurs na najlepszy projekt ekspozycyjny na Biennale, którego zwycięzca reprezentuje kraj na wydarzeniu. W tej edycji wygrała wystawa zatytułowana „Powtarzajcie za mną II” zrealizowana przez ukraiński kolektyw Open Group i kuratorkę Martę Czyż. Kolektyw Open Group został założony w 2012 oku we Lwowie. Aktualnie w zespole udziela się trzech stałych członków: Yuriy Biley, Pavlo Kovach i Anton Varga, jednak do poszczególnych przedsięwzięć zapraszane są również inne osoby. Grupa zajmuje się projektami performatywnymi badającymi interakcje międzyludzkie w kontekście przestrzeni, których ważnym elementem jest współpraca z widzami i uczestnikami. Przygotowana przez nich wystawa „Powtarzajcie za mną II” jest zbiorowym portretem świadków trwającej wojny w Ukrainie, prezentowanym pod postacią dwóch filmów z roku 2022 i 2024. Bohaterami nagrań są cywilni uchodźcy wojenni opowiadający o wojnie za pomocą zapamiętanych dźwięków broni. Następnie wystawa angażuje widzów, zapraszając ich do powtórzenia usłyszanych odgłosów w formie karaoke. Kolektyw Open Group umożliwia odbiorcom odsłuchanie „ścieżki dźwiękowej” wojny, poznanie języka towarzyszącego takiemu doświadczeniu i naukę odgłosów, których znajomość może uratować życie. Uczestnicząc w „Powtarzajcie za mną II” zmysły publiczności zostają wystawione na emocjonalną próbę wytrwania wśród dźwięków wojny. Na wystawie widz może słuchać, powtarzać i uczyć się odgłosów militarnych lub oddalić się do przygotowanego baru karaoke, oferującego instruktaż dotyczący zagrażającej zbrojnej przyszłości. Pawilon Polski na tegorocznym Biennale krytykuje politykę opartą na nacjonalizmie i imperializmie, jak i samo tolerowanie jej na arenie międzynarodowej i w porozumieniach dyplomatycznych.
60. Biennale w Wenecji potrwa do 24 listopada 2024 roku. Zachęcamy do zapoznania się z projektami przygotowanymi przez inne kraje oraz do bliższego przyjrzenia się wystawie „Powtarzajcie za mną II”, a wszystkim, którzy planują niedługo odwiedzić Wenecję, polecamy wizytę w Polskim Pawilonie.