2024-04-25
Dla wielu miłośników sztuki pierwszym skojarzeniem związanym ze sztuką surrealistyczną jest obraz Salvadora Dali pod tytułem ,,Uporczywość pamięci”. Roztapiające się zegary na tle nadmorskiego pejzażu nie dają o sobie łatwo zapomnieć. Warto jednak wiedzieć, że surrealiści wyrażali się na wiele różnych sposobów, nie tylko malowali, ale też rzeźbili, fotografowali, reżyserowali filmy i pisali.
Po raz pierwszy terminu surrealizm użyto na początku XX wieku, już w 1903 roku Guillaume Apollinaire używa go jako podtytuł swojej sztuki: ,,Piersi Tejrezjasza: dramat surrealistyczny’’. Jednakże pierwszym namacalnym zwiastunem nowego kierunku w sztuce był napisany przez André Bretona w 1924 roku ,,Manifest surrealizmu’’ (fr. ,,Manifeste du surréalisme’’). Autor krytykuje w nim postawę realistyczną w sztuce, rozważa nad funkcją i znaczeniem wyobraźni oraz marzenia sennego. Co ciekawe, w tym samym roku powstaje też konkurencyjny manifest Yvana Golla. Wybucha spór o prawo do terminu ,,surrealizm”, który ostatecznie wygrywa Breton.
Malarze surrealistyczni dążyli do „wyrażania wizualnego percepcji wewnętrznej”. Chcieli prowokować i kreować absurdalne obrazy, badać, jakie są możliwości ludzkiego umysłu. Do najwybitniejszych malarzy nurtu z pewnością można zaliczyć: Salvadora Dali, Francisa Picabia, Giorgio de Chirico czy Osvalda Licini.
Za pierwszy film surrealistyczny uważa się ,,Psa andaluzyjskiego”. Reżyserem dzieła był Luis Buñuel. Scenariusz napisał on wraz z Salvadorem Dalim. Jest to oniryczna opowieść, która składa się z kilku niepowiązanych ze sobą scen, która ma na celu zaszokowanie widza. Jeśli chodzi o fotografie, najsłynniejszym przedstawicielem nurtu surrealistycznego w tej dziedzinie jest Man Ray. Jego prace powstawały w studio, gdzie godzinami pracował nad właściwym oświetleniem i interpretacją przedmiotu czy modelki. Widz, oglądając jego fotografie, widzi zaskakujące połączenia, przykładowo odkryte plecy kobiety przywodzą na myśl wiolonczele (poprzez dodanie dwóch wycięć w kształcie litery ,,f”).