2023-02-01
Mianem secesji określa się kierunek w sztuce ostatniego dziesięciolecia XIX wieku i pierwszej dekady XX w. Nazwę dla nurtu zaczerpnięto od łacińskiego słowa secessio, oznaczającego ,,odejście”. Twórcy nowego stylu sprzeciwiali się skostniałym zasadom akademizmu panującego wtedy powszechnie na wyższych uczelniach artystycznych.
W powszechnej świadomości secesja kojarzy się z motywami floralnymi – i jest to skojarzenie jak najbardziej poprawne – lecz niepełne. Równie często na elementach architektonicznych, przedmiotach codziennego użytku czy w malarstwie, można zaobserwować motywy geometryczne i abstrakcyjne. Tendencję do częstego używania form roślinnych generalnie można przypisać do tego kierunku we Francji, natomiast form geometrycznych – do Austrii.
Nowy nurt przyjmował różne nazwy w krajach, w których się pojawiał. Od francuskiej art nouveau (nowa sztuka), przez niemiecką Jugendstil („Jugend” znaczy młodość) po hiszpańską nazwę modernismo – wszędzie jednak artyści dążyli do stylowej jedności dzieł sztuki, od architektury przez reklamę po ,,prozaiczną” solniczkę.
Trudno wybrać kilku najsłynniejszych twórców secesyjnych. Na potrzeby tego wpisu wyselekcjonowałam trzech wyjątkowych artystów tworzących na przełomie XIX i XX wieku: Alfonsa Muchę, René Lalique oraz Louisa Comfort Tiffany. Pierwszy z nich – czeski grafik – stworzył swój unikalny styl. Do historii przeszły jego plakaty, które łączyły baśniowość ze współczesnością. Drugi projektował przedmioty sztuki użytkowej (m.in. butelki na perfumy, wazy, wazony, biżuterię) oraz elementy wystroju wnętrz. Tiffany natomiast zrewolucjonizował technikę witrażową. Wprowadził usprawnienia techniczne, dzięki którym możliwe było wykonanie witrażowych, trójwymiarowych elementów – m.in. słynnych lamp.
Pierwsze skrzypce w biżuterii secesyjnej zaczęła grać oprawa – nie drogocenne kamienie i kruszec. Wyroby jubilerskie zadziwiały wymyślnymi formami, do repertuaru motywów wkroczyły owady, ptaki i hybrydy. Zaczęto masowo używać emalii plique-à-jour, przez którą przeświecało światło (technika zbliżona do witrażu). Tego rodzaju ekstrawagancje były zarezerwowane dla bardzo wąskiej grupy odbiorców – wiele dam uważało takie wyroby za zbyt frywolne.