2024-11-12
Ogólnopolska Wystawa Młodej Plastyki „Przeciw wojnie – przeciw faszyzmowi”, która potocznie nazywana jest mianem ,,Arsenał” odbyła się w 1995 roku w Warszawie. Wydarzenie miało przełomowe znaczenie dla powojennej sztuki polskiej, gdyż artyści jawnie wystąpili przeciwko stylistyce socrealizmu i koloryzmu.
Potoczna nazwa ekspozycji wzięła się od dawnego przeznaczenia gmachu znajdującego się przy ulicy Długiej 52 w stolicy. Surowe wnętrza budynku o nieotynkowanych ścianach i wylanych betonem posadzkach okazały się idealnym tłem dla ekspozycji, której artyści przeciwstawiali się faszyzmowi i socrealizmowi. Jury zakwalifikowało do wystawy 197 obrazów olejnych, 58 rzeźb i 244 prace graficzne. Twórcy, zaprezentowali swoje własne poszukiwania artystyczne, często zmierzające w kierunku brutalnej ekspresji, motywem przewodnim wystawy była nieprzepracowana jeszcze trauma wojennej pożogi.
Wydarzenie zainicjowali Jan Dziędziora, Jacek Sienicki, Janina Jasińska oraz Marek Oberländer.
,,Arsenał” odbył się w momencie odwilży po śmierci Józefa Stalina (1878-1953), mimo to władza ludowa do ostatniej chwili zwlekała z wydaniem pozwolenia na otwarcie ekspozycji. Cenzurze nie podobało się, że młodzi gniewni opowiedzieli się tylko przeciwko faszyzmowi, ale także stalinowskiemu terrorowi. Ostatecznie wystawa odbyła się, a do dzisiaj nie wyjaśniono przyczyn wybuchu pożaru na jednej z sal ekspozycyjnych, który miał miejsce tuż przez otwarciem wydarzenia.
Młodzi, zbuntowani artyści zaprezentowali w ,,Arsenale’’ w 1955 roku kompozycje, w których zastosowali deformacje, uproszczenia, silne kontrasty barwne i znaczną fakturowość. Bardzo dobrze widać te tendencje w obrazie Marka Oberländera (1922-1978) zatytułowanym ,,Napiętnowani”. Można powiedzieć, że dzieło to stało się symbolem opisywanej wystawy i swoistym zapisem ksenofobii i upodlenia. Na obrazie widz dojrzy trzech mężczyzn z wyciętymi na czołach krwawymi ranami w kształcie sześcioramiennej gwiazdy Dawida.
Do innych, bardzo ciekawych dzieł warto zaliczyć: ,,Getto” Izaaka Celnikiera, ,,Pożogę” Waldemara Cwenarskiego, ,,Posiłek” Jana Dziędziory czy ,,AN LUNGENENTZUNDUNG GESTORBEN’’ (w wolnym tłumaczeniu ,,Zmarli na zapalenie płuc’’) Bartłomieja Kurki.