2024-04-25
Aktualnie w warszawskim Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski trwa wystawa zatytułowana „Bizantyjska nostalgia”. Na ekspozycji prezentowane są prace autorstwa polskich i ukraińskich artystów współczesnych, które swoją formą lub treścią nawiązują do twórczości Jerzego Nowosielskiego. Ze względu na niedawne stulecie urodzin malarza jego obrazy są teraz chętniej pokazywane, na przykład na dopiero co zakończonej wystawie „Sztuka widzenia. Nowosielski i inni” w Zamku Królewskim w Warszawie. CSW również proponuje spojrzeć na sztukę Nowosielskiego w kontekście dzieł innych artystów, którzy kontynuują tradycję malarstwa metafizycznego. Za pomocą kontrastu, właściwego podziału i interesującego rozmieszczenia, „Bizantyjska nostalgia” pokazuje siłę oddziaływania wzajemnych wpływów artystycznych.
Jerzy Nowosielski (1923-2011) był nie tylko artystą, ale także filozofem i teologiem prawosławnym. Szczególnie interesowała go metafizyka, co manifestował w swoim malarstwie. W artystycznym wyrazie Nowosielskiego widać zastanowienie nad istotą bytu, rozważania nad światem duchowym i cielesnym, poszukiwanie granicy między tym co racjonalne, a mistyczne. Malarz tworzył przede wszystkim kompozycje figuralne i pejzaże, kreując własną, filozoficzną interpretację świata zewnętrznego. Na wystawie „Bizantyjska nostalgia” możemy dostrzec skalę wpływu kultywowanego przez Nowosielskiego nurtu na młodszych twórców. Dwudziestowieczna awangarda artystyczna naznaczona jest próbami ukazania rzeczywistości pozazmysłowej, emocjonalnej, niematerialnej. Dziś sztuka chętniej odnosi się do realiów, kwestii politycznych czy społecznych. Ekspozycja w CSW pozwala odbiorcom powrócić do dzieł rozpatrujących kwestie religijno-filozoficzne, zwłaszcza te, które były bliskie Nowosielskiemu. Malarstwo metafizyczne „rozbiera” znaną nam rzeczywistość na części składowe i nieustannie podważa możliwości ludzkiego widzenia, jednocześnie oferując zupełnie odmienne spojrzenie na przedstawiany temat i propagując przeprowadzanie głębokich rozważań na temat egzystencji.
W tekście kuratorskim wystawy napisanym przez Viktorię Burlakę czytamy: „Ideą projektu Bizantyjska nostalgia jest poszukiwanie podobieństw między sztuką polską i ukraińską oraz znalezienie ich wspólnych źródeł w kulturze. Chodzi nie tyle o stylistykę ikony, o sposób malowania, ile o pociąg do metafizycznej ponadczasowej rzeczywistości”. Na ekspozycji prezentowane są prace niemal pięćdziesięciu artystów z Polski i Ukrainy. Wśród nazwisk znajdziemy znanych i rozpoznawalnych polskich twórców (między innymi: Magdalena Abakanowicz, Tytus Czyżewski, Tadeusz Kantor, Jarosław Modzelewski, Roman Opałka, Henryk Stażewski, Andrzej Wróblewski i oczywiście Jerzy Nowosielski) oraz wybitnych i wartych poznania artystów ukraińskich. Wystawa podzielona jest względem metafizycznych zagadnień, dlatego znajdziemy sale poświęcone tematowi Życia i śmierci, Koloru oraz Światła i ciemności. „Bizantyjska nostalgia” zawiera obiekty stworzone za pomocą różnych mediów artystycznych – od kolaży, przez video, aż po wieloformatowe instalacje. Wybór dzieł pokazuje spektrum form i stylistyk, w których można wyrażać filozofię metafizyczną. Wystawę można zwiedzać do 7 kwietnia 2024 roku, co rekomendujemy wszystkim zainteresowanym polską i ukraińską sztuką współczesną lub twórczością Jerzego Nowosielskiego.
