2024-11-19
Grupa Krakowska to stowarzyszenie założone przez studentów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Działalność organizacji dzieli się na dwa ugrupowania, z którego pierwsze działało przed II wojną światową, a drugie założono pod koniec lat 50. XX wieku. Artystów zrzeszonych z Grupą łączyły lewicowe poglądy artystyczne oraz polityczne. Krytykowali oni tradycyjny akademizm, którym przesiąknięty był program uczelni, w zamian proponując nowatorską sztukę awangardy, której dorobek umyka jednoznacznej klasyfikacji.
Pierwsza Grupa Krakowska (1933-1937)
Powstanie Grupy Krakowskiej było odpowiedzią artystów i artystek na akademickie metody nauczania, z którymi się nie zgadzali oraz na sytuację polityczną w kraju i na świecie. Członkowie i członkinie Grupy za cel stawiali sobie wywieranie wpływu na rzeczywistość poprzez działania artystyczne, swoją sztukę uważając za „rewolucyjną” – zdolną do wprowadzenia przemian społeczno-politycznych. Grupa Krakowska I inspirowała się malarstwem kapistów, kulturą prowincji oraz tradycją Kresów. Niewątpliwe znaczenie miała dla nich także zagraniczna twórczość Chagalla, Légera i Grosza. Grupa utrzymywała kontakty ze stowarzyszeniem Artes ze Lwowa, z łódzkimi artystami rewolucyjnymi (grupa a.r.), z Leonem Chwistkiem oraz Władysławem Strzemińskim i Katarzyną Kobro.
Do Grupy Krakowskiej I należeli m.in.: Maria Jarema, Jonasz Stern, Andrzej Stopka, Henryk Wiciński, Janusz Woźniakowski, Aleksander (Sasza) Blonder, Adam Marczyński.
Grupa Krakowska II została założona w roku 1957, 20 lat po tym, jak Grupa I się rozpadła. Co ciekawe, nigdy nie doszło do jej formalnego rozwiązania. Formowanie się składu stowarzyszenia oraz poglądów promowanych przez artystów i artystki rozpoczęło się już na początku lat 40., w czasach działalności krakowskiego Podziemnego Teatru Eksperymentalnego, którym zarządzał Tadeusz Kantor. W skład Grupy Krakowskiej weszli artyści z Grupy Młodych Plastyków (którzy współpracowali z Kantorem) oraz członkowie i członkinie założonego kilka lat później Krakowskiego Klubu Artystów (KP).
Do najważniejszych twórców i najważniejszych twórczyń Grupy Krakowskiej II zalicza się „trzon” artystyczny w składzie: Brzozowski, Jarema, Kantor, Maziarska, Mikulski, Nowosielski, Rosenstein, Skarżyński, Stern oraz m.in. Jerzy Tchórzewski, Janina Kraupe-Świderska, Andrzej Pawłowski, Teresa Rudowicz, Jan Tarasin, Jerzy Bereś, Maria Pinińska-Bereś i Maria Stangret.
