2024-04-25
Kolekcjonowanie dzieł od zawsze stanowiło nieodłączny element rynku sztuki i w XXI wieku wciąż pełni w nim niezwykle istotną rolę. Kupno i sprzedaż dóbr kultury to obustronna transakcja, w której inwestycja kolekcjonera w dzieło równa się wsparciu artysty oraz popularyzacji sztuki. Nie da się jednak ukryć, że w relacji patronażowej, opartej głównie na wsparciu finansowym, to kolekcjoner zajmuje dominującą względem artysty pozycję. Korzystając ze swojego uprzywilejowanego w wielu aspektach statusu, w łatwy sposób może wpływać i/lub manipulować decyzjami twórców i twórczyń, tym samym osiągając pozycję władzy oraz pnąc się w strukturze drabiny społecznej, pomnażając swój majątek. Czym jest, wobec tego etyka inwestycji w sztukę, która może zrewolucjonizować tę zależność?
Deontologia, czyli profesjonalna etyka, to koncepcja wywodząca się z filozofii Immanuela Kanta, stosowana w formułowaniu zasad zawodowych wielu sektorów publicznych. To na niej pomysłodawca kolektywu, Piergiorgio Pepe, oparł retorykę Kodeksu. Pepe zaprosił do współpracy czterech innych kolekcjonerów i trzy kolekcjonerki, korzystając przy redakcji poradnika również ze wskazówek licznych kuratorów, artystów i galerii.
Autorzy i autorki kodeksu „Etyki Kolekcjonowania” sztuki współczesnej, podzielili publikację na 7 rozdziałów, uwzględniając w niej kwestie takie jak interakcja z artystami, współuczestnictwo w produkcji dzieł(a), wspieranie instytucji oraz współpraca z profesjonalistami na rynku sztuki. Celem projektu jest inspirowanie kolekcjonerów sztuki współczesnej do refleksji na temat pozycji oraz roli jaką obecnie pełnią na rynku sztuki oraz zachęcenie ich do budowania uczciwej i sprawiedliwej społecznie wspólnoty.
Kolekcjonowanie sztuki według twórców przedsięwzięcia powinno być przede wszystkim świadome i uczciwe. W kontaktach z artystami przejawia się to m.in. poprzez transparentność, poszanowanie ich niezależności oraz odpowiednie wynagrodzenie, dostosowane do sytuacji na rynku. W sekcji, która opisuje etyczne reguły budowania kolekcji mowa jest o takich zagadnieniach jak zakaz manipulowania rynkiem, czy egzekwowanie praw dotyczących odsprzedaży obiektów.
Grupa odpowiedzialna za Kodeks zadeklarowała, że będzie go aktualizować co roku, tak aby na bieżąco dostosowywać jego treść do sytuacji w świecie sztuki. Czytelnicy zachęcani są do wysyłania komentarzy oraz sugestii, aby ulepszyć publikację. Na stronie internetowej projektu jest również możliwość wypełnienia ankiety, której zadaniem jest pomóc kolekcjonerom w konstruktywnej samoocenie ich roli.
Więcej o projekcie: https://ethicsofcollecting.org