2023-02-01
Barok występował w różnych dziedzinach kultury, poczynając od malarstwa, przez rzeźbę, architekturę, literaturę, na muzyce kończąc. Daty trwania stylu pozostają umowne, ogólnie można uznać za nie lata od ok. 1575 roku do ok. 1770. W tym krótkim artykule omówimy najważniejsze informacje dotyczące malarstwa barokowego.
Mimo że twórczość poszczególnych malarzy barokowych różniła się od siebie, można wymienić pewne ważne cechy ogólne dla całego nurtu. Z pewnością malarstwo tego okresu miało budzić emocje. Osiągano ten efekt przykładowo poprzez silne kontrasty światłocieniowe, imitowanie ruchu, upodobanie do przedstawiania scen dramatycznych. Często stosowano asymetrię, akcja rozgrywała się z dala od centrum obrazu, unikano osi pionowych i poziomych, stosowano te nachylone, co dawało poczucie niestabilności i ruchu.
Trudno w krótkim artykule wymienić wszystkich najważniejszych malarzy barokowych, na pewno należy do nich zaliczyć twórców włoskich: Caravaggia, Guercino, Guido Reniego, braci Carraccich. Ponadto wybitnych geniuszy holenderskich i flamandzkich: Petera Paula Rubensa i jego ucznia Antoona van Dycka, Jana Vermeera, Rembrandta oraz artystów hiszpańskich: Diego Velázqueza, Bartolomé Esteban Murillo i José de Ribera. W wypadku mistrzów polskiego malarstwa epoki baroku powinno się pamiętać o Hermanie Hanie, twórcy gdańskim oraz o Bartłomieju Stroblu, polskim artyście pochodzenia niemieckiego.
Peter Paul Rubens zapisał się jako jeden z najwybitniejszych artystów epoki baroku. Jego twórczość malarska obejmuje ponad 2000 obrazów. Skupił w niej takie cechy epoki jak: wybujałość, żywiołowość, dynamikę, niepokój i zmysłowość. Malarstwo flamandzkie przez kilkadziesiąt lat zdominowane było przez styl rubensowski. Jako wybitny kolorysta, wywarł też ogromny wpływ na malarstwo XVII wieku, szczególnie we Francji i w Anglii.
Podczas studiowania dziejów malarstwa barokowego, warto uświadomić sobie jak ogromny wpływ na wielu artystów miał Caravaggio. To od jego przydomku zaczerpnięto nazwę dla długiego trwania w malarstwie wzorców stosowanych przez tego włoskiego mistrza. Artyści odwoływali się do malarstwa Caravaggia m.in. poprzez stosowanie zdecydowanej gry światłocieniowej, śmiałych skrótów perspektywicznych, częste stosowanie ciemnego tła. Malarstwo caravaggionistów odmaczało się dramatyzmem i ekspresją.