2023-02-01
Dynastia Ludolfingów panowała w Świętym Cesarstwie Rzymskim w latach 962-1024. Mianem sztuki ottońskiej, określa się dzieła, powstałe w tych latach na terenie I Rzeszy. W poniższym artykule skoncentrujemy się na najważniejszych przejawach twórczości: architekturze i malarstwie (w szczególności malarstwie książkowym).
Rozważania nad architekturą okresu ottońskiego warto zacząć od stwierdzeń ogólnych. Sztukę ottońską kształtowała tradycja karolińska, sztuka wczesnochrześcijańska oraz - ponieważ matka Ottona III, Teofano, była księżniczką bizantyjską - ówczesna sztuka bizantyjska.
Jednym z najważniejszych zleceniodawców był Biskup Bernward, który widział wielkie bazyliki w Rzymie i zetknął się ze sztuką klasyczną. Około roku 1001 ufundował w swoim mieście biskupim Hildesheim kościół opacki św. Michała. Co ciekawe, świątynia była symetryczna: apsyda z transeptem znajduje się zarówno w części wschodniej, jak i zachodniej. Nawa główna miała strop lub otwartą więźbę dachową (tak jak bazyliki rzymskie). Pomysł westwerku został zaczerpnięty z architektury karolińskiej.
Do innych ważnych zabytków należały m.in. kościół św. Pantaleona w Kolonii oraz kościół św. Cyriaka w Gernrode.
Do najważniejszych centrów, gdzie powstawało malarstwo miniaturowe, zalicza się Trewir, Echternach, Reichenau oraz Kolonię. Skryptorium trewirskie mogło pochwalić się m.in. Psałterzem Egberta. Zawiera on iluminacje z przedstawieniami ewangelistów, 51 scen z życia Chrystusa i Maryi, unikatowe przedstawienie biskupa Egberta, ozdobne inicjały i strony incipitowe (formułka umieszczana często na początku średniowiecznych rękopisów. Twórcy wzorowali się na motywach późnoantycznych oraz bizantyńskich, tworząc dzieło charakteryzujące się pełnią cech sztuki ottońskiej.
Innym wyjątkowym zabytkiem kultury piśmienniczej ottońskiej jest Złoty Kodeks z Echternach, wykonany w skryptorium właśnie w Echternach, jako fundacja cesarzowej Teofano. Rękopis zawiera aż 60 iluminowanych stron, tekst został napisany złotą minuskułą. Bogata oprawa zdobiona jest kamieniami szlachetnymi, perłami, płytkami emalii, reliefami ze złota, a w środku płytką z kości słoniowej.