2023-02-01
Większość osób, które ukończyły liceum kojarzą sztukę romańską z kościołami o ,,małych oknach i grubych murach”. Nie jest jednak to pełen obraz sztuki tego okresu. Co warto wiedzieć o malarstwie i budownictwie tamtych czasów?
Budynek romański składał się z prostych brył geometrycznych (prostopadłościanów, walców i półwalców) zestawionych ze sobą z wyraźnym wyróżnieniem każdej z nich, nakrytych osobnymi dachami. Plan kościoła romańskiego często był oparty na siatce powielanych kwadratów, a proporcje brył i wnętrz oparte są na prostych zależnościach arytmetycznych - np. nawa główna zwykle była dwukrotnie szersza niż nawy boczne. Romanizm w architekturze (szczególnie francuskiej) cechował się dość dużą różnorodnością regionalną, stąd często wprowadzany jest podział na poszczególne szkoły (regiony). Wśród ciekawych regionów architektury romańskiej warto wymienić Prowansję, której architektura nawiązywała do tradycji starożytnego Rzymu, a wnętrza były surowe i prawie pozbawione dekoracji. Ponadto Normandię, z wypracowany stylem, dwu-wieżową, potężną fasadą z trzema portalami.
Architektura romańska we Francji rozwijała się od X wieku do ok. 1140 roku, później w północnej Francji pojawił się nowy kierunek, gotyk. W dużym uproszczeniu można stwierdzić, że architektura gotycka powstała z połączenia burgundzkiego łuku ostrego i normandzkich sklepień romańskich.
Dwoma najważniejszymi ,,nośnikami” malarstwa romańskiego były ściany kościołów i manuskrypty. Niestety, do czasów dzisiejszych zachowały się nieliczne przykłady polichromii ściennych. Jednym z nich są dekoracje kościoła Saint-Savin-sur-Gartempe we Francji (z XI i XII wieku). Dobrze zachowany cykl przedstawia sceny ze Starego Testamentu, Apokalipsę i typowe przedstawienie dla tego okresu – Maiestas Domini (Chrystusa na majestacie w mandorli).
W przypadku malarstwa książkowego Anglia i północna Francja pozostawała pod silnym wpływem późnej sztuki anglosaskiej. Południowa Francja leżała w ,,strefie wpływów” kultury iberyjskiej, w Niemczech i Niderlandach wpływy ze stylu ottońskiego mieszkały się ze stylami bizantyjskimi.