2024-11-19
12 sierpnia, w wieku 85 lat zmarła wybitna artystka, autorka cyklu ,,Sztuka konsumpcyjna”, współtwórczyni międzynarodowego ruchu feministycznego, konceptualistka Natalia LL (1937-2022). Była aktywna zawodowo przez prawie 60 lat, pisała teksty krytyczne i zajmowała się teorią sztuki. Prace jej autorstwa można oglądać w muzeach i galeriach na całym świecie.
Natalia LL zajmowała się fotografią, sztuką performance, wideo oraz tradycyjnymi dziedzinami sztuki (rysunek, malarstwo, rzeźba, grafika). Inspirację do swojej twórczości czerpała z obszaru kultury popularnej, mass mediów i pornografii.
W 1963 r. ukończyła Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. W latach 1970-1981 roku wraz ze Zbigniewem Dłubakiem, Andrzejem Lachowiczem i Antonim Dzieduszyckim prowadziła galerię, czasopismo i grupę „Permafo” (nazwa pochodzi od słów permanentna fotografia). Galeria grupy była jednym z pierwszych miejsc, w którym popularyzowano sztukę nowych mediów: fotografię, film oraz performance. W 2007 odznaczona została Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. W 2018 roku zaś została uhonorowana Rosa Schapire Art Prize (nagroda przyznawana przez stowarzyszenie przyjaciół Kunsthalle w Hamburgu).
W ,,Sztuce konsumpcyjnej" (1972-75), najsłynniejszym zbiorze prac Natalii LL, przeważają fotografie i filmy, na których artystka liże i sugestywnie zjada posiniaczonego banana. Na jednym z filmów wkłada zaś do ust łyżkę roztopionych lodów, a następnie wypluwa je z powrotem, pozwalając, by spływały jej po brodzie. Sama artystka twierdziła, że: ,,Zachodnia krytyka mówiła i pisała, że jest to sztuka krytyczna pokazująca, że w PRL-u nie było niczego, tych parówek, bananów. To była sztuka krytyczna, która obnaża PRL". Część krytyki w Polsce, uważała natomiast, że aktywna rola modelki na fotografiach (np. patrzenie w obiektyw) prowadzi do instrumentalizacji mężczyzny. Tym samym, odwrócone zostają tradycyjne role społeczne i kulturowe.
W 2015 roku "Sztuka konsumpcyjna" znalazła się na wystawie Tate Modern ,,The World Goes Pop". W 2019 roku dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie zdecydował się zdjąć z wystawy prace Lach-Lachowicz, argumentując, że gorszą i rozpraszają one młodzież. W rezultacie doszło do masowych protestów w związku z usunięciem dzieła, które niektórzy określili mianem #bananagate. Podczas nich pod siedzibą Muzeum Narodowego w Warszawie zebrało się mnóstwo osób, które nawiązując do „Sztuki konsumpcyjnej” Natalii LL, jadły banany. Ostatecznie pod naciskiem krytyki dyrektor instytucji zdecydował o przywróceniu prac do wystawiania.